گندم یکی از پرطرفدارترین محصولات کشاورزی است که در سراسر کشور و حتی جهان کشت می شود. با این حال، آبیاری این محصول کشاورزی مهمترین موضوعی است که شاید خیلی از کشاورزان نسبت به آن بی اعتنا باشند. نحوه درست آبیاری گندم باعث می شود که هم هزینه کمتری برای آبیاری این محصول نیاز باشد و هم بتوان خیلی مطمئن تر، این محصول کشاورزی را آبیاری کرد. در ادامه مطلب، هر نوع اطلاعاتی که شما درباره برنامه ریزی آبیاری گندم به آن نیاز دارید را در اختیارتان قرار خواهیم داد.
از آنجا که بیشتر افراد گندم را در مساحت بالا کشت می کنند، باید به دنبال راه حل مقرون به صرفه ای باشند تا بتوانند آن را آبیاری کنند. به این منظور، روش های مختلفی طراحی شده اند که در ادامه به برخی از پر اهمیت ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
طول دوره رشد گندم
گندم ها موقع کاشت و برداشت به صورت ردیفی قرار می گیرند و به همین دلیل هم باید فاصله مشخصی از یکدیگر داشته باشند. به طور متوسط، بهترین فاصله بین ردیف های مختلف گندم بین ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر است که شما می توانید با توجه به شرایط آب و هوایی و نوع گندم خود، یکی از این فاصله ها را انتخاب کنید.
طول دوره رشد گندم در فصل بهار به طور متوسط می تواند بین ۱۰۰ تا نهایتاً ۱۷۰ روز متغیر باشد. با این حال، اگر بخواهید گندم را در فصل زمستان بکارید، ممکن است به ۱۸۰ تا نهایتاً ۳۰۰ روز زمان نیاز داشته باشید. برخی از مهم ترین فاکتورهایی که روی طول دوره رشد گندم تاثیر می گذارند، مواردی مانند دمای محیط و طول روز هستند.
بهترین شرایط دمایی برای رشد گندم در شرایط ایده آل، دمای بین ۱۵ تا ۲۳ درجه سانتی گراد است. در کمترین حالت و کمترین رشد محصول، دمای محیط اطراف زمین کشت شده از گندم می تواند به ۵ درجه سانتی گراد برسد. از طرف دیگر، افزایش دما تا بیشتر از ۳۴ درجه سانتی گراد برای رشد گندم ضرر دارد.
در صورتی که شرایط دمایی مساعد نباشد، هم تناژ محصول تغییر می کند و هم اندازه دانه ها کاهش می یابد. البته باید گفت که خیلی از گندم هایی که در فصل زمستان تولید می شوند، می توانند در دماهای خیلی سردتر تا منفی ۲۰ درجه سانتی گراد هم مقاوم باشند. پس فصلی که گندم در آن رشد می کند و همچنین دمای محیط، تاثیر مستقیمی در طول دوره رشد آن دارند.
انواع روش آبیاری و نیاز آبی محصول گندم
همه محصولات زراعی و کشاورزی میزان مشخصی تبخیر و تعرق دارند که باید با محاسبه آن، نیاز آبی آن را تعیین کرد. به عنوان مثال، این رقم برای گندم بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلی متر اندازه گیری شده است. البته در مناطق خشک و گرم که میزان تبخیر و تعرق بیشتر می شود، این رقم می تواند تا ۶۰۰ تا حتی ۸۰۰ میلی متر هم افزایش پیدا کند.
زمانی که گندم در دوره اوایل رشد خود قرار دارد، ممکن است به آب کمتری هم نیاز داشته باشد. به این صورت که بهترین شیوه آبیاری گندم در این زمان، روشی است که بتواند تا بیشتر از ۲ میلی متر آب در طول روز به گندم برساند. البته این فقط برای مواقعی است که گندم اندازه خیلی کوچکی دارد. به همین ترتیب، با بزرگتر شدن ساقه و دانه گندم، طبیعتاً به آب بیشتری هم نیاز خواهد داشت. به این صورت که باید در طول روز نزدیک به ۵ تا ۸ میلی متر از آن آبیاری شود.
برای این که گندم در شرایط ایده آلی رشد کند، باید در تمام طول روز و بیشتر مواقع، خاک آن رطوبت کافی را داشته باشد. به خصوص که وقتی گندم در مراحل گلدهی و ریشه زدن است، باید توجه خیلی بیشتری به رطوبت خاک آن کنید و مطمئن شوید که آب کافی به آن می رسد. چرا که در این مراحل گندم در برابر کم آبی بسیار آسیب پذیر است.
مقدار آب مورد نیاز و تعداد دفعات آبیاری گندم
فاکتورهای متعددی روی مقدار آب مورد نیاز و تعداد دفعات آبیاری گندم تاثیر می گذارند. به عنوان مثال، برخی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در این موضوع، شامل مواردی مانند جنس خاک منطقه، میزان بارش، نوع بذر گندم، میزان آبیاری و سایر موارد این چنینی می شوند. در ادامه، هر یک از مراحل آبیاری گندم را برای شما توضیح می دهیم و می گوییم که در چه مواقعی باید آبیاری شود.
- مرحله ریشه زنی: این مرحله در واقع اولین مرحله آبیاری گندم است که تقریباً ۲۰ تا ۲۵ روز بعد از کشت دانه گندم انجام می شود. در این مرحله دانه گندم به مرور ریشه می زند و همان طور که پیش از این گفتیم، اهمیت بسیار زیادی در آبیاری دارد.
- مرحله پنجه زنی: باید تقریباً بین ۴۰ تا ۴۵ روز بعد از کشت دانه گندم، مجدداً آن را آبیاری کنید.
- مرحله ساقه زنی: این مرحله در واقع مرحله سوم برای آبیاری گندم است که به طور متوسط بین ۴۵ تا ۷۰ روز بعد از کشت دانه گندم را در بر می گیرد.
- مرحله گلدهی: همان طور که پیش از این نیز گفتیم، این مرحله نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. بعد از این که تقریباً ۹۰ تا ۹۵ روز از کشت دانه گندم گذشت، وارد مرحله گلدهی می شویم که در این مرحله، گندم به آب قابل توجهی نیاز دارد.
- مرحله بلوغ: در این مرحله، گندم به بلوغ قابل توجهی رسیده است و به پنجمین مرحله آبیاری، یعنی تقریباً روز ۱۰۵ یا ۱۱۰ می رسیم.
- مرحله قبل از برداشت: در نهایت، آخرین مرحله برای آبیاری گندم هم قبل از برداشت، یعنی بین ۱۲۰ تا ۱۲۵ روز بعد از کاشت دانه است که باید برای سنگین شدن دانه های گندم به آن آب بدهید.
تنش های آبی گندم
در طول مراحل مختلف رشد گندم، این گیاه دچار تنش ها و استرس هایی می شود که شناختن این مراحل می تواند کمک زیادی در آبیاری آن به شما کند. بیشتر مواقع در این مراحل بیشترین فشار به گندم وارد می شود و باید برای آبیاری آن از یک برنامه کاملاً حساب شده پیروی کنید. این مراحل عبارتند از:
- مرحله جوانه زنی
- مرحله گلدهی
- مرحله رشد دانه های جوان
اگر در هر یک از این مراحل آب کافی به گیاه گندم نرسد، هم تناژ گیاه خیلی کم می شود و در موارد شدید، حتی احتمال مرگ آن وجود دارد. البته لازم به ذکر است که در این مراحل باید آب کاملاً کافی با برنامه ریزی به گیاه بدهید. یعنی این که نباید این آب خیلی زیاد و یا خیلی کم شود. کاهش یا افزایش آب اطراف خاک گیاه گندم در هر یک از مراحل، می تواند نحوه عملکرد گندم را مختل کند و آسیب خیلی جدی به آن برساند.
آبیاری گندم در شرایط کم آبی و آبیاری قطره ای
گاهی مواقع ممکن است آب کافی برای آبیاری گندم در همه مراحل رشد وجود نداشته باشد. در این شرایط، باید یک برنامه ریزی آبیاری دقیق برای گندم طراحی کنید تا بتوانید میزان کافی آب به آن برسانید. بر اساس این برنامه ریزی، باید اول از همه اولویت را برای مراحل حساس که پیش از این گفتیم قرار دهید و سپس وارد مراحل بعد شوید. در قسمت زیر، توضیح می دهیم که این امر به چه صورت امکان پذیر است:
- اگر فقط برای یک مرحله آبیاری آب کافی وجود داشته باشد، باید آن را برای مرحله ریشه زنی بگذارید.
- اگر برای دو مرحله آبیاری آب کافی وجود داشته باشد، باید آن را برای مراحل ریشه زنی و گلدهی بگذارید.
- اگر برای سه مرحله آبیاری آب کافی وجود داشته باشد، بهتر است علاوه بر مرحله ریشه زنی، مراحل رشد ساقه و بلوغ را نیز در نظر قرار دهید.
- در صورت وجود آب کافی برای چهار مرحله آبیاری، باید این حجم آب را برای مراحل ریشه زنی، رشد ساقه، گلدهی و بلوغ برنامه ریزی کنید.
آبیاری قطره ای گندم
آبیاری قطره ای گندم یکی از بهترین و کم هزینه ترین روش ها برای آبیاری این محصول کشاورزی شناخته می شود که طرفداران بسیار زیادی دارد. به خصوص که در حال حاضر کشور با کمبود منابع آبی مواجه است، با استفاده از این روش شما می توانید کمک زیادی به حفظ منابع آبی و کاهش هزینه های خود کنید. در آبیاری قطره ای در مقایسه با آبیاری سنتی، آب خیلی کمتری مصرف می شود و همچنین نیازی به پرداخت هزینه اضافی برای کارگری آن ندارید.
برای استفاده از این روش، تنها کافی است که در ابتدا مقداری لوله و شلنگ به همراه قطره چکان و سه راهی بخرید تا بتوانید با توجه به متراژ زمین، آبیاری قطره ای را در آن اعمال کنید. نکته مثبت درباره آبیاری قطره ای این است که در مقایسه با روش سنتی، آب خیلی کمتری در آن تبخیر و تعریق می شود و به همین دلیل دقیقاً حجم آبی که گیاه نیاز دارد، به آن می رسد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، می توان این گونه نتیجه گرفت که آبیاری قطره ای تقریباً ۵۰ درصد آب کمتری نسبت به روش سنتی مصرف می کند. به همین دلیل اگر شما هم به دنبال یک روش مقرون به صرفه، اقتصادی و در عین حال کاربردی برای آبیاری گندم هستید، پیشنهاد می کنیم که از این روش استفاده نمایید. برای خرید انواع محصولات مورد نیاز برای آبیاری قطره ای در زمین کشاورزی گندم هم می توانید با کارشناسان ما در فروشگاه مه پاش صنعت تماس بگیرید.
برنامه آبیاری گندم
شما باید با توجه به روش مورد نظر خود برای آبیاری گندم، از برنامه مناسبی نیز پیروی نمایید. به خصوص اگر در مناطق کم باران و خشک زندگی می کنید، باید دقت خیلی بیشتری به رعایت این برنامه کنید. در این صورت، می توانید به افزایش کیفیت و تناژ گندم کمک خیلی زیادی کنید و در نتیجه، این امر روی سود حاصل از کشت گندم نیز تاثیر مستقیمی می گذارد و شما می توانید سود خیلی بیشتری به دست بیاورید.
اگر یک برنامه ریزی دقیق و حرفه ای برای آبیاری این گیاه داشته باشید، به احتمال خیلی زیاد می توانید در هر هکتار به طور متوسط بیشتر از ۱ تا ۳ تن گندم به دست بیاورید. البته این موضوع تا حد زیادی به میزان رطوبت و بارندگی محیط نیز بستگی دارد. در صورتی که تمام شرایط من جمله دما، تابش نور خورشید، سیستم آبیاری، میزان رطوبت و سایر مورد این چنینی یده آل باشند، این عدد می تواند به ۱۵ تن گندم در هر هکتار هم افزایش پیدا کند.
اگرچه شاید این عدد خیلی غیر واقعی به نظر برسد، اما باید بگوییم که در مناطقی مانند نیوزلند، انگلستان، ایرلند جنوب شیلی و حتی برخی از مناطق کشور چین، این عدد ثبت شده است. از طرف دیگر، در برخی مناطق جغرافیایی دیگر مانند ونزوئلا، هندوراس و سومالی به طور متوسط ثبت شده است که در هر هکتار تقریباً نیم تن گندم به دست آمده است. پس می توان گفت که شرایط آب و هوایی در کنار برنامه ریزی درست برای آبیاری، مهمترین عوامل برای افزایش تناژ و کیفیت گندم به شمار می آیند.
سخن پایانی
اگر شما هم قصد کشت و آبیاری گندم را دارید، در اولین مرحله باید شرایط ایده آلی از نظر آبیاری برای آن فراهم کنید. به این منظور، به برخی لوازم ورزش کشی مناسب نیاز دارید تا بتوانید زیرساخت های مورد نیاز آبیاری این محصول کشاورزی را فراهم آورید. در این صورت، با کیفیت ترین و مقاوم ترین لوله های آبیاری در فروشگاه مه پاش صنعت به فروش می رسند که شما می توانید با مشاوره با کارشناسان ما، برای زمین کشاورزی خود مقدار مناسبی از این لوله ها را خریداری کرده و درب منزل تحویل بگیرید.