استرس گرمایی در طیور یکی از مهمترین مشکلاتی است که می تواند در فصل تابستان در مرغداری ها به وجود بیاید. در روند این استرس، دمای مرغداری افزایش پیدا می کند و این امر، منجر به افزایش دمای بدن پرندگان موجود در مرغداری ها می شود.
در این شرایط، باید حتماً از روش های موثری برای از بین بردن این استرس گرمایی استفاده کنید که استفاده از مه پاش مرغداری یکی از روش های بسیار کاربردی برای رسیدن به این هدف شناخته می شود. در ادامه، سایر روش های موثر برای جلوگیری از بروز این مشکل و همچنین دلایل ایجاد استرس گرمایی در پرندگان را نام می بریم.
استرس گرمایی در طیور چیست؟
منظور از استرس گرمایی در پرندگان و طیور، این است که به خاطر افزایش دمای بیش از اندازه، پرندگان مانند مرغ ها دچار سستی بدن، ضعف و در نتیجه، شوک گرمایی می شوند. میزان شدت استرس گرمایی به اندازه ای است که شرایط طبیعی بدن دچار اختلال می شود و پرندگان نمی توانند به حالت معمولی زندگی کنند. در موارد خیلی شدید، احتمال مرگ پرندگان نیز در اثر استرس گرمایی وجود دارد.
به خصوص که در ماه های گرم سال، میزان استرس گرمایی در طیور افزایش پیدا می کند و تعداد زیادی از آنها در مرغداری ها به خاطر گرمای بیش از اندازه دچار گرمازدگی و مرگ می شوند. از آنجا که خیلی از افراد از طریق مرغداری به کسب درآمد می پردازند، باید حتماً از روش های کاربردی برای از بین بردن این استرس گرمایی استفاده کنند تا با جلوگیری از تلفات مرغ ها، از بروز خسارت های مالی جلوگیری نمایند و همچنان سود بالایی در فصل های گرم سال نیز داشته باشند.
شاید برای شما جالب باشد که بدانید پرندگان مانند مرغ ها بر خلاف انسان ها، غدد تعریق ندارند و در صورت گرم شدن بیش از حد هوا، آنها نمی توانند با عرق کردن خود را خنک کنند. در نتیجه، گرمای هوا می تواند به آنها بیش از اندازه آسیب برساند. زمانی که درجه حرارت بین ۲۸ تا ۳۵ درجه سانتی گراد می رسد، باید حتماً از روشی استفاده کنید تا محیط را خنک نمایید. چرا که با افزایش بیشتر دما، این گرما می تواند مشکلات زیادی را به وجود بیاورد.
عوامل موثر بر ایجاد استرس گرمایی در طیور
وجود برخی عوامل باعث می شود که استرس گرمایی در طیور ایجاد شود و صاحبان مرغداری ها مجبور شوند به دنبال روشی برای برطرف کردن این مشکل باشند. در این قسمت، برخی از مهمترین عواملی که باعث ایجاد استرس گرمایی در این موجودات می شوند را نام می بریم:
- بالا رفتن دمای محیط سالن مرغداری
- تراکم بالای سالن مرغداری از مرغ و پرنده
- وزش بادهای خشک و گرم در برخی مناطق جغرافیایی
- تهویه نامناسب
- اختلال در آب رسانی سالن مرغداری
اگر شما هم مرغداری دارید، باید تلاش کنید تا با در نظر گرفتن عوامل بالا، از بروز استرس گرمایی در پرندگان خود جلوگیری نمایید. برای مثال، سعی کنید تراکم سالن را خیلی بالا نبرید یا از سیستم تهویه مناسب استفاده کنید تا هوا به طور مداوم در سالن در جریان باشد و دمای هوا بیش از اندازه بالا نرود.
چه چیزی شدت استرس گرمایی در طیور را کم و زیاد می کند؟
علاوه بر عوامل بالا، بعضی فاکتورها هستند که باعث کم و زیاد شدن استرس گرمایی در طیور می شوند. برخی از این عوامل به خاطر خود پرندگان و بعضی دیگر هم به خاطر موارد دیگر است که در این قسمت به مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد.
- متابولیسم بدن پرندگان: زمانی که سوخت و ساز بدن پرندگان بالا می رود، دمای بدن آنها نیز افزایش پیدا می کند. بیشتر مواقع مرغ هایی که در حال تخم گذاری هستند یا جوجه های نر و گوشتی، متابولیسم بیشتری دارند و دمای بدن آنها به خودی خود، بالا است.
- ژنتیک پرنده: پرندگانی با نژادهای گوشتی، حساسیت بیشتری در معرض گرما دارند و به همین دلیل هم باید نسبت به مرغ هایی با نژادهای تخمک گذاری، بیشتر در محیط های خنک تر قرار بگیرند.
- سن پرنده: پرندگان در سنین بالاتر، تحمل کمتری در برابر گرما دارند؛ این در حالی است که تحمل پرندگان با سن کمتر، حدودا تا 3 هفتگی، خیلی بیشتر است.
- افزایش تراکم پرندگان در سالن: با بیشتر شدن تعداد پرندگان داخل سالن مرغداری، گرمای محیط تا حد قابل توجهی افزایش می یابد.
- غذاهای خاص: اگر به پرندگان و مرغ ها جیره های غذایی پر پروتئین و پر انرژی بدهید، استرس گرمایی در بدن آنها افزایش پیدا می کند.
- افزایش رطوبت: شاید برخی از افراد فکر کنند که با بیشتر شدن رطوبت، محیط خنک تر می شود. این در حالی است که میزان رطوبت محیط باید تا حد مشخصی باشد و نباید از این حد فراتر رود. با بیشتر شدن خیلی زیاد رطوبت محیط، نتیجه عکس می دهد.
- کاهش آب پرنده: اگر در طول روز به اندازه کافی به پرنده آب نرسد، دمای بدن آن افزایش پیدا می کند و به مرور زمان، دچار استرس گرمایی می شود.
نشانه های بالینی استرس گرمایی پرندگان
برخی نشانه های بالینی وجود دارند که اگر در پرندگان مشاهده کردید، به احتمال خیلی زیاد دچار استرس گرمایی شده اند. پس بهتر است حتما این نشانه ها را بشناسید تا بدانید که آیا استرس گرمایی در طیور رخ داده است یا خیر. در ادامه، برخی از این نشانه های بالینی را نام می بریم که اگر پرندگان و مرغ ها دچار آنها شدند، یعنی باید هر چه سریع تر از روش های کاربردی برای از بین بردن استرس گرمایی آنها استفاده کنید.
- له له زدن ( منظور از له له زدن، این است که آنها در بازه زمانی کوتاه، تعداد نفس های بسیار زیاد و کوتاه می کشند و نفس کشیدن آنها با سختی است.)
- تشنگی و عطش شدید
- کاهش حجم تخم مرغ
- کاهش اندازه و سایر تخم مرغ ها
- کاهش اشتها
- کاهش رشد برای جوجه های گوشتی
- نازک شدن پوسته تخم مرغ
- ایستادن پرندگان در سالن با بال های آویزان و باز
- زمین گیر شدن
- مرگ
اگر این نشانه های ابتدایی را در پرندگان دست کم بگیرید و به آنها توجه نکنید، در ابتدا شاید چندان جدی نباشند، اما به مرور زمان تعداد تلفات و مرگ و میر طیور در اثر استرس گرمایی تا حد زیادی افزایش می یابد؛ به طوری که با افزایش استرس گرمایی تا حد خیلی زیاد، مرگ و میر آنها می تواند بین 50 تا 100 درصد هم باشد که این رقم بسیار زیادی برای مرغداری ها است.
عواقب وجود استرس گرمایی در طیور
یکی از مهمترین عواقب وجود استرس گرمایی در طیور که می تواند آثار زیان باری داشته باشد، له له زدن پرندگان است. گفتیم که وقتی پرنده در بازه زمانی کوتاه، تعداد زیادی نفس کوتاه می کشد، یعنی له له می زند. با افزایش تعداد تنفس پرنده در بازه زمانی کوتاه، میزان غلظت کربن دی اکسید در بدنش بهم می خورد و PH خون نیز دچار تغییر می شود.
در نتیجه این امر، کلسیم خون کاهش پیدا می کند. از طرف دیگر، مرغ برای افزایش ضخامت پوسته تخم مرغ، به کلسیم نیاز دارد؛ اکنون عدم وجود کلسیم، باعث می شود که پوسته تخم مرغ ها نازک شوند.
علاوه بر این، وقتی که پرنده له له می زند، دهانش نا خودآگاه باز می شود و این باز بودن دهان، می تواند احتمال بروز عفونت های تنفسی را در پرنده افزایش دهد. دلیل این موضوع هم این است که در شرایط عادی، هوا از فیلترهای بینی عبور می کند و میکروب ها و آلودگی ها وارد دستگاه تنفسی مرغ نمی شوند. این در حالی است که با باز شدن دهان و نفس کشیدن از طریق دهان، این فیلتر وجود ندارد و مشکلات متعددی برای بدن پرنده به وجود می آید.
همچنین گفتیم که با افزایش استرس گرمایی در طیور و شدید شدن آن، پرندگان دچار کاهش اشتها می شوند. در نتیجه کاهش اشتها، کیفیت، تولید و اندازه تخم مرغ آنها نیز دچار اختلال می شود. تمام این موارد، باعث بروز خسارت و ضررهای جبران ناپذیری برای صاحب مرغداری می شوند.
روش های درمان استرس گرمایی پرندگان
روش های مختلفی وجود دارند که شما با در نظر گرفتن آنها، می توانید استرس گرمایی در پرندگان خود را درمان کنید؛ پس اگر پرندگان شما در سالن مرغداری دچار گرمازدگی و استرس گرمایی شدند، حتما از راهکارهای زیر استفاده نمایید.
- فراهم کردن آب خنک: اولین کاری که می توانید برای درمان استرس گرمایی انجام دهید، این است که خیلی سریع مقداری آب خنک برای پرندگان فراهم کنید تا دمای بدن آنها سریع بالا نرود.
- افزایش ویتامین ها در جیره غذایی: با بالا رفتن ویتامین های مختلف در جیره غذایی پرنده و به خصوص ویتامین C، گرمازدگی تا حد زیادی کنترل می شود؛ چراکه با افزایش شدید گرما، ویتامین ها از بدن پرندگان دفع می شوند. به این منظور، می توانید الکترولیت ها و ویتامین ها را در آب پرندگان ترکیب کنید تا مواد معدنی موجود در خون آنها تأمین شود.
- مه پاشی داخل سالن مرغداری: یکی از روش های بسیار کاربردی که باعث می شود استرس گرمایی در طیور خیلی سریع درمان شود، مه پاشی کردن سالن مرغداری است. به این منظور، می توانید از پنکه مه پاش استفاده کرده و هوای خنک را در سراسر مرغداری به جریان بیندازید تا دمای محیط کاهش یابد و هوا خنک شود. بهتر است که مه پاش را در نواحی مختلف سالن، مانند کف، سقف و دیوارها بگذارید تا هوای خنک به همه پرندگان برسد.
- آب پاشی کردن خود پرندگان: شما نه تنها می توانید فضای داخل سالن مرغداری را آبپاشی کنید؛ بلکه این امکان را دارید که با احتیاط بسیار زیاد، خود پرندگان را نیز آبپاشی نمایید. برای این کار، بهتر است که درجه مه پاش را روی سطح پایین تر تنظیم کنید تا به پرندگان شوک وارد نشود.
نحوه کنترل استرس گرمایی طیور
از قدیم گفته اند: «پیشگیری بهتر است درمان است.» پس پیشنهاد می کنیم که تا حد امکان به دنبال روشی برای جلوگیری از بروز استرس گرمایی در طیور باشید تا این که بخواهید این مشکل را در آنها درمان کنید. با استفاده از روش های زیر، می توانید میزان استرس گرمایی را در پرندگان تا حد زیادی کنترل نمایید.
1. استفاده از سیستم مه پاش
یکی از بهترین و کاربردی ترین روش ها برای کنترل استرس گرمایی، استفاده از سیستم مه پاش است. با استفاده از این وسیله به صورت مداوم، شما می توانید همیشه شرایط ایده آلی را برای رشد پرندگان به وجود بیاورید و با رعایت موارد دیگر، دچار گرمازدگی نشوند.
2. عایق بندی سالن
با عایق بندی سالن، شما می توانید مطمئن باشید که هوای خنکی که در اثر مه پاش مرغداری ایجاد شده، به هدر نخواهد رفت و همیشه فضای سالن مرغداری خنک خواهد ماند. پس با استفاده از لوازم مناسب مانند آلومینیوم، سالن را عایق بندی کنید.
تنظیم تراکم مرغ ها در سالن
در فصل های گرم، باید مقدار پرندگانی که در سالن مرغداری قرار می گیرند، کمتر از فصل زمستان باشند. به طوری میزان تراکم پرندگان در فصل های گرم نسبت به فصل های سرد، نزدیک به 80 درصد کمتر باشد تا پرندگان بتوانند به راحتی نفس بکشند.
خرید مه پاش مرغداری برای جلوگیری از استرس گرمایی در طیور
با خرید مه پاش مرغداری شما می توانید از ایجاد استرس گرمایی در طیور تا حد خیلی زیادی جلوگیری کنید. برای انجام این کار، حتما از مه پاش های باکیفیت استفاده کنید تا بیش از اندازه، فضای داخل سالن مرغداری را خیس نکنند و رطوبت را خیلی افزایش ندهند.
شما می توانید برای خرید پنکه مه پاش با کیفیت بالا و قیمت مناسب، از طریق فروشگاه مه پاش صنعت اقدام کنید. کارشناسان مه پاش صنعت به شما مشاوره رایگان می دهند تا متوجه شوید که بر اساس تراکم پرندگان و شرایط آنها در سالن، بهترین مه پاش مرغداری برای آنها کدام است.